در دنیای امروز که امنیت داده‌ها و ارتباطات محرمانه بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته، استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) به یکی از ابزارهای کلیدی در معماری شبکه تبدیل شده است. VPNها با ایجاد تونل‌های رمزنگاری‌شده، امکان تبادل اطلاعات امن بین نقاط مختلف شبکه را فراهم می‌کنند؛ چه برای اتصال کاربران دورکار به شبکه سازمانی، چه برای ارتباط امن میان شعب مختلف یک شرکت. اما فراتر از کاربردهای عمومی، شناخت انواع VPN و نحوه‌ی پیاده‌سازی آن‌ها برای مدیران IT، کارشناسان شبکه و تصمیم‌گیران فناوری، اهمیت بالایی دارد. در این مقاله، به جای پرداختن صرف به دسته‌بندی‌های رایج، به سراغ دسته‌بندی حرفه‌ای VPNها بر اساس محل مدیریت و پیاده‌سازی می‌رویم:

✅ Customer-Provisioned VPN (CPVPN)
✅ Provider-Provisioned VPN (PPVPN)

🔹 دسته‌بندی عمومی VPN

قبل از ورود به دسته‌بندی‌های تخصصی، بد نیست با دو نوع رایج VPNها که اغلب توسط کاربران نهایی یا شرکت‌های کوچک استفاده می‌شود آشنا شویم:

1. Remote Access VPN:

اتصال کاربران دورکار به شبکه‌ی داخلی از طریق اینترنت. این مدل بیشتر برای کارمندان، فریلنسرها یا تیم‌های غیرمتمرکز به کار می‌رود.

2. Site-to-Site VPN:

ایجاد ارتباط امن بین دو یا چند مکان فیزیکی (مثلاً دفتر مرکزی و شعبه‌ها). بیشتر در سازمان‌های متوسط تا بزرگ کاربرد دارد.

🔹 دسته‌بندی تخصصی VPN: از دیدگاه پیاده‌سازی و مدیریت

VPNها از نظر محل کنترل و اجرا به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند:

1.  Customer-Provisioned VPN (CPVPN)

در این نوع، سازمان‌ها به صورت مستقیم مسئول ایجاد، پیکربندی، نگهداری و مدیریت VPN هستند. پیاده‌سازی درون‌سازمانی انجام می‌شود و کنترل کامل در اختیار تیم IT داخلی است.

📌 زیرشاخه‌ها و نمونه‌ها:

• • Remote Access VPN: کاربران با نرم‌افزارهای کلاینت مثل Cisco AnyConnect یا OpenVPN به شبکه وصل می‌شوند.
  • Site-to-Site VPN: معمولاً با استفاده از روترها یا فایروال‌های سخت‌افزاری (مانند Mikrotik، Cisco ASA) بین دفاتر مختلف تونل‌سازی می‌شود.
  • End-to-End Encryption VPNs: رمزنگاری از مبدا تا مقصد به طور کامل، با استفاده از تجهیزات یا پیکربندی خاص.

✅ مزایای CPVPN:

• • کنترل کامل بر روی تنظیمات، سیاست‌های امنیتی و زیرساخت
  • امکان سفارشی‌سازی بالا
  • عدم وابستگی به سرویس‌دهنده خارجی

⚠️ معایب CPVPN:

• • نیاز به دانش فنی تخصصی
  • مسئولیت کامل نگهداری، نظارت، و به‌روزرسانی
  • هزینه‌های بالاتر برای پشتیبانی درون‌سازمانی

🎯 مناسب برای:

• • استارتاپ‌ها و شرکت‌های کوچک با نیروی فنی قوی
  • سازمان‌هایی که نیاز به کنترل و حریم خصوصی بالا دارند
  • مراکز تحقیقاتی، نهادهای دولتی یا شرکت‌های امنیت محور

2. Provider-Provisioned VPN (PPVPN)

در این مدل، شرکت ارائه‌دهنده خدمات (مثل ISP یا ارائه‌دهنده‌ی راهکارهای شبکه) مسئول راه‌اندازی، نگهداری و مدیریت VPN است. مشتری صرفاً از سرویس استفاده می‌کند. این مدل به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

🔸 الف) Layer 2 VPN (L2VPN)

اتصال در سطح لایه ۲ مدل OSI صورت می‌گیرد، معمولاً بر بستر MPLS. این نوع اتصال مانند این است که شعب مختلف شرکت، عضو یک شبکه LAN بزرگ هستند.

📌 به‌عنوان مثال:

VPLS (Virtual Private LAN Service): شبکه‌ای خصوصی که تمام دفاتر را به یک LAN مشترک متصل می‌کند.

✅ مزایا:

• • سادگی در طراحی شبکه برای مشتری
  • مناسب برای سناریوهایی که لایه IP مشتری باید حفظ شود

🔸 ب) Layer 3 VPN (L3VPN)

اتصال در لایه‌ی شبکه (IP) پیاده‌سازی می‌شود. معمولاً از پروتکل BGP/MPLS IP VPN استفاده می‌شود. ISP مسئول مسیریابی بین سایت‌های مشتری است.

📌 ویژگی‌ها:

• • پیکربندی مسیرهای IP مجزا برای هر مشتری
  • ایزوله‌سازی کامل ترافیک بین مشتریان
  • مقیاس‌پذیری بالا برای شرکت‌های چندملیتی یا با دفاتر متعدد

✅ مزایا:

• • عدم نیاز به پیکربندی پیچیده توسط مشتری
  • ارائه SLA توسط سرویس‌دهنده
  • قابلیت مانیتورینگ و پشتیبانی حرفه‌ای

برای آشنایی بیشتر با پروتکل‌های مختلف VPN و ویژگی‌های آن مقاله [پروتکل‌های VPN: انتخاب بهترین گزینه برای امنیت آنلاین شما] را از دست ندهید!

🔹 مقایسه نهایی: CPVPN در برابر PPVPN

🔹 جمع‌بندی

با توجه به تنوع نیازها در سازمان‌های مختلف، انتخاب نوع VPN باید با دقت و آینده‌نگری انجام شود. اگر سازمان شما دارای تیم IT حرفه‌ای و نیاز به کنترل کامل دارد، CPVPN می‌تواند گزینه‌ای مناسب باشد. اما اگر به دنبال پایداری، مقیاس‌پذیری، پشتیبانی حرفه‌ای و کاهش بار فنی داخلی هستید، انتخاب PPVPN از یک شرکت معتبر بهترین مسیر خواهد بود.

🔸 ما چگونه به شما کمک می‌کنیم؟

ما در ویرا آریان، با تکیه بر دانش تخصصی در حوزه شبکه و زیرساخت‌های سازمانی، خدمات طراحی و پیاده‌سازی انواع VPN به دو صورت CPVPN و PPVPN را ارائه می‌دهیم. ما در هر مرحله از راه‌اندازی تا نگهداری، کنار تیم شما هستیم تا امنیت، سرعت و پایداری ارتباطات سازمانی‌تان تضمین شود.

📞 همین حالا با ما تماس بگیرید و مشاوره رایگان در زمینه پیاده‌سازی VPN مناسب با نیاز سازمان خود دریافت کنید.